Zelfmanagement houdt in dat je de verantwoordelijkheid neemt over jouw leven en alles wat daarbij hoort, bijvoorbeeld jouw behandeling. Bij goed zelfmanagement ben je in staat om het leven te leiden dat je wilt en zelf de regie te voeren over je leven en je zorg. Het gaat er dus om, dat je je eigen keuzes gaat leren maken – en dat jij aan het roer staat. Zelfmanagement wil niet zeggen dat je alles ‘zelf’ of ‘alleen’ moet doen. Anderen kunnen je helpen, maar alleen als jij dat wilt of vraagt.
Vroeger maakten je ouders altijd alle keuzes voor jou. Dat gaat langzaam afnemen tot je alles volledig zelf kan regelen. Zelfmanagement heb je op allerlei gebieden, zoals het ziekenhuis, op je werk, school maar ook in je vrije tijd. Het blijft natuurlijk wel handig als je af en toe je ouders op de hoogte houdt. Je kan je ouders om advies te vragen bijvoorbeeld. Bij volwassen worden, hoort leren zelfstandig te zijn en te blijven. En dat gaat altijd in stapjes. Blijf vooral te durven vragen en niet bang te zijn om fouten te maken. Je omgeving is er voor om je te helpen en met deze website willen wij je ook op weg helpen!
Ook in de zorg wordt het bevorderen van zelfmanagement steeds belangrijker gevonden – als aanvulling op de medische zorg. Zelfmanagement houdt daar in dat de arts of verpleegkundige en jij intensief samenwerken om de aandoening onder controle te krijgen, zodat jouw dagelijks leven zo min mogelijk wordt belemmerd.
Doel van zelfmanagement (in het ziekenhuis)
Het uiteindelijke doel van zelfmanagement is het regelen van alle benodigde zaken, zoals ziekenhuisafspraken. Het is in het belang van de behandeling om zelf zo veel mogelijk bij de behandeling te worden betrokken. Zorgverleners zien vaak dat jongeren door de aandoening hun zelfstandigheid verliezen, wat zorgt voor negatieve gevolgen voor de behandeling. Zelfmanagement geeft daarin tegen een positieve terugkoppeling. Doordat je dan zelf meer bij de behandeling bent betrokken krijg je een beeld van de behandeling en geeft het meer duidelijkheid hierover. Zo weet je waar je aan toe bent en kan je daar beter rekening mee houden. Zie ook het thema Zorg.
Zelfstandigheid in het dagelijks leven
In het dagelijks leven wordt steeds meer van je verwacht dat je zelfstandiger wordt. Om zelf te letten op je bedtijd, of je genoeg eten binnen krijgt en of je ook denkt aan je gezondheid. Je hebt nu de vrije tijd gekregen (en ook een beetje afgedwongen in de puberteit) van je ouders om nu voor een deel of zelfs alles zelf te regelen. Hierbij is het vooral van belang dat je je welzijn als hoogste prioriteit houdt. Het is zoeken naar jouw eigen leefstijl en onderweg er naartoe veel leren, door onder andere fouten te maken.
Zie ook de test Klaar voor de overstap.
Zelfmanagement-ondersteuning
Om zelfstandig te worden moet je veel ervaring opdoen, soms met hulp van mensen uit je omgeving. Zo zijn er bijvoorbeeld je ouders van wie je veel kan leren en die je ook vast graag helpen. Artsen kunnen ook informatie geven en je inlichten. Maar ook andere organisaties kunnen je helpen bij zelfstandig te worden en te blijven. Hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan patiëntenorganisaties of hulp voor in de zorg. Zie ook het thema Zorg.
Patiëntenorganisaties
Patiëntenorganisaties richten zich steeds meer op zelfmanagement, om een bijdrage te leveren aan een betere kwaliteit van leven van mensen met een aandoening. Patiëntenorganisaties pleiten al jaren voor een grotere rol voor de patiënt in het behandelproces. Er is toenemende aandacht voor wat je zelf als patiënt kan doen als het gaat om aanpassing van leefstijl en therapietrouw. De patiëntenorganisaties hebben initiatieven ontwikkeld om jou helpen een actieve bijdrage te leveren aan hun eigen gezondheid. Hierbij moet je denken aan het geven van voorlichtingen over het ziektebeeld waarbij ‘patiëntenversies’ van medische richtlijnen worden aangeboden, of aan het realiseren van een netwerk van sportgroepen. Zie ook het overzicht bij Links over Zorg voor verschillende patiëntorganisaties.
In dit filmpje vertelt Judith, die cystic fbrosis heeft, over haar ervaringen met zelfstandig worden.
Zelf aan de slag
Cursussen
Ook worden er cursussen aangeboden door organisaties om te leren omgaan met een aantal aspecten. Deze aspecten verschillen per organisatie en per aandoening. Een voorbeeld hiervan is Reuma uitgedaagd. Deze is specifiek gericht op jongeren met Reumatische aandoeningen. De Diabetesvereniging Nederland biedt de module leefstijl aan voor mensen met Diabetes type 1 en 2. Deze module is gericht op zelfmanagement voor mensen met Diabetes.
Online
Bij deze website voor werknemers met een chronische aandoening wordt gewerkt aan hoe je op het werk zo goed mogelijk kan omgaan met jouw aandoening om het werken zo aangenaam mogelijk te maken. Hier gaat het over:
- Omgaan met vermoeidheid en pijn
- Beheersen van ademhalingstechnieken
- Communicatief vaardiger worden richting leidinggevende en collega´s
- Hanteren van gevoelens van angst
- De invloed van gezonde voeding
- Informatie over gezond bewegen
Transitie Toolkit
In de Transitie Toolkit van Op Eigen Benen zijn een aantal tools die gericht zijn op het vergroten van je zelfmanagement. Tools die hierover gaan zijn:
- Informatie voor jongeren (en ouders) over transitie
- Individueel Transitieplan
– Individueel Transitieplan (ITP)
– Checklist Individueel Transitieplan - Jongeren alleen in de spreekkamer
- Kwaliteit van Leven in de spreekkamer: KLIK
- Groei-wijzer
- Groepsconsult